Spopularyzowane przez Brunera pojęcia, takie jak„uczenie się jak się uczyć” i „odkrycie poprzez badanie”, tkwią w teorii Thomdike’a. Obaj zakładali, że uczenie się, które polega na sięgającym znaczeń organizowaniu doświadczeń, gwarantuje łatwiejszy transfer od nauki pamięciowej. Im bardziej abstrakcyjne są zasady i uogólnienia, tym większa możliwość transferu. Łatwo zauważyć w tym miejscu podobieństwo do tego, co mówił Dewey o refleksyjnym myśleniu i etapach rozwiązywania problemu.Według Brunera uczenie się struktury gałęzi wiedzy dostarcza podstawy dla specyficznego transferu uczenia się. Zdolność uczenia się, przypominania, a potem korzystania z informacji pozostaje w bezpośrednim związku ze strukturą w umyśle ucznia, dzięki której informacje mogą być przeniesione na inne sytuacje.
Archive for the Psychologia i rozwój poznawczy Category
WARUNKOWANIE KLASYCZNE
Łatwiej o transfer, kiedy uczenie się ma ogólny i podstawowy charakter. Trzeba wspomnieć jednak o pewnej różnicy między Thorndike’em i Brunerem. Podczas gdy dla pierwszego wszystkie przedmioty nauczania tak samo służą uczeniu się materiału znaczącego, drugi uważa matematykę i nauki przyrodnicze za szczególnie ważne dla n aucza- nia struktury. Pod tym względem Thomdike skłania się więc bardziej niż Bruner do progresywizmu, odrzucając tradycyjny pogląd na hierarchię przedmiotów szkolnych.Według tej teorii uczenie się polega na wywoływaniu reakcji za pomocą bodźców, które wcześniej były neutralne lub nie wystarczały, żeby taką reakcję wywołać. Bodźce neutralne skojarzone w momencie reagowania z bodźcami bezwarunkowymi stopniowo same zaczynają wywoływać tę reakcję. W powszechnie znanym eksperymencie Iwana Pawłowa pies nauczył się ślinić na sygnał dźwiękowy.
KONSEKWENCJE EKSPERYMENTU
Dźwięk dzwonka, bodziec pod względem biologicznym neutralny lub nieadekwatny, rozlegał się w chwili, gdy psu podawano pokarm – bodziec biologicznie ade- kawtny i nieneutralny. Pies skojarzył oba bodźce tak bardzo, że na dzwonek reagował tak, jak wcześniej najedzenie. Konsekwencje tego eksperymentu dla uczenia się ludzi okazały się istotne. Pewne neutralne bodźce (dzwonek) połączone z bodźcem, na który reakcja ma charakter bezwarunkowy (pokarm), podlegają stopniowo kojarzeniu i wywołują taką samą reakcję (wydzielanie śliny). Teoria ta zapoczątkowała nadzwyczaj szerokie badania laboratoryjne i stanęła w centrum dyskusji społecznych i politycznych, żeby wspomnieć książkę Aldousa Huxleya Nowy wspaniały świat lub filmy Łowca jeleni, Drabina Jakubowa, Milczenie owiec.
W AMERYCE
W Ameryce James Watson wykorzystał badania Pawłowa do zarysowania nowej psychologii jako nauki opartej na behawioryzmie, według której podstawą teoriii uczenia się jest nauka o zachowaniu obserwowalnym lub mierzalnym, nie zaś procesy poznawcze. Prawa zachowania wyprowadzano z badań nad zwierzętami, potem ludźmi i zakładano, że są one tak samo obiektywne, jak prawa w naukach ścisłych.Dla Watsona i jego szkoły kluczem do uczenia się było warunkowanie dziecka w pierwszych latach życia na wzór metody zademonstrowanej przez Pawłowa na zwierzętach. Watson przechwalał się: „Dajcie mi tuzin zdrowych, niegłupich dzieci, pozwólcie mi wychowywać je na mój sposób, a gwarantuję, że każde z nich, wybrane przypadkowo, uczynię dowolnie – lekarzem, prawnikiem, artystą/…/ albo (tak!) nawet żebrakiem lub złodziejem, niezależnie od jego talentów, zdolności, pochodzenia lub rasy”.
ZASTOSOWANIE TEORII
Chyba najbardziej z wszystkich współczesnych beahwiorystów o zastosowanie swoich teorii w klasie zabiegał B.F. Skinner. Jego teorie opierały się głównie na eksperymentach ze szczurami i gołębiami. Skinner wyróżniał dwa rodzaje reakcji: wywołane, skojarzone z określonym bodźcem, i wytworzone, nie związane z możliwym do rozpoznania bodźcem. Kiedy reakcja jest wywołana, mówimy o zachowaniu reaktywnym, kiedy wytworzona – o sprawczym (instrumentalnym), czyli takim, którego nie tłumaczy żaden obserwowalny lub mierzalny bodziec. W warunkowaniu instrumentalnym rola bodźca jest mniej sprecyzowana, jako że zachowania sprawczego nie da się połączyć z określonym bodźcem.
PODZIAŁ WZMOCNIEŃ
Wzmocnienia dzielą się na pierwotne i wtórne (zgeneralizowane). Wzmocnienie pierwotne odnosi się do bodźca, który służy zaspokojeniu potrzeb wynikających z podstawowych popędów, takich jak głód, pragnienie, popęd płciowy (tego rodzaju wzmocnienie występuje w warunkowaniu klasycznym). Wzmocnienie wtórne, istotne w przypadku ludzi, to pozyskanie aprobaty ze strony przyjaciół lub nauczycieli, otrzymanie pieniędzy lub szkolnych wyróżnień. Chociaż wzmocnienia wtórne nie dotyczą podstawowych popędów, można przekształcić je na pierwotne. Ze względu na wybór i zakres wtórnych wzmocnień Skinner mówi o nich jako o wzmocnieniach zgeneralizowanych (można ich bowiem użyć do utrwalania rozmaitych reakcji, np. pochwała nauczyciela może podtrzymać przeróżne zachowania uczria – przyp.tłum.).